Rak płuc

Informacje ogólne

Rak płuc należy do najczęściej występujących chorób nowotworowych w ogóle. U mężczyzn stanowi on nawet drugą, najczęstszą chorobę nowotworową po raku prostaty. Średni wiek, w którym dochodzi do choroby to 55-60 lat.

Czynnikami ryzyka są przede wszystkim palenie (dym papierosowy) i pyłowość w środowisku, w którym żyjemy i pracujemy, na przykład w przypadku zawodów, gdzie pracownik ma kontakt z obszarem o podwyższonej pyłowości lub podwyższonym zanieczyszczeniu środowiska pracy (zawody robotnicze, miejsce zamieszkania w pobliżu fabryki lub drogi o wysokim natężeniu ruchu itp.).

Przypadkowe wykrycie podczas prześwietlenia płuc, często bywa tylko pierwszym dowodem na to, że dzieje się coś niedobrego. Dolegliwości jak kaszel, problemy z oddychaniem, wykasływanie krwi lub utrata masy ciała występują w późniejszym stadium i powinny być bezwarunkowo obserwowane i sprawdzane w celu wykrycia przyczyny.

Przy raku płuc rozróżniamy:

• rak drobnokomórkowy (około 25% przypadków), które dają przerzuty już we wczesnym stadium (w 80% przypadków w czasie diagnozy rejestruje się przerzuty również do innych organów jak np. wątroba lub płuca)
• rak niedrobnokomórkowy, który rośnie przeważnie lokalnie.

Z podanego wyżej podziału wynika, że przy drugim wariancie pierwotnym celem jest operacja, która jest możliwa u około 20 % zdiagnozowanych przypadków. Następnie po operacji lub w przypadku, gdy operacja nie jest możliwa, stosuje się chemioterapię i/lub naświetlanie. Najbliższe 5 lat przeżyje jednak tylko od 20-50 % chorych.

Rak drobnokomórkowy pierwotnie jest leczony przez chemioterapię, która z zasady prowadzi do zmniejszenia nowotworu. Ale ze względu na wysokie prawdopodobieństwo nawrotu choroby prognoza wyleczenia nie jest zbyt optymistyczna, pacjenci w większości przypadków nie przeżyją dłużej niż 4-12 miesięcy. Jest to prawdziwie złośliwa, agresywna choroba, z dużym prawdopodobieństwem powrotu w którymkolwiek miejscu w organizmie. Iskierką nadziei są badania tzw. terapii odporności, które mogłyby poprawić przedstawioną prognozę.

Informacje ogólne

Rak płuc, fachowo zwany nowotworem złośliwym oskrzeli jest złośliwą nowotworową chorobą.

Częstość występowania

Około 17 % wszystkich chorób nowotworowych mężczyzn atakuje płuca. Interesujące jest, że mężczyźni cierpią na tą chorobę około trzy razy częściej niż kobiety i to najczęściej w wieku 55-70 lat. Na przykład w Niemczech jest to druga najczęstsza choroba nowotworowa, w USA – podobnie jak w Niemczech – rak płuc zajmuje drugie miejsce wśród chorób nowotworowych.

Przyczyny

Wpływ środowiska

Istnieje szereg substancji, które wspomagają rozwój raka płuc. Największym niebezpieczeństwem jest jednak bez wątpienia palenie papierosów, osoby palące (lub byli palacze) stanowią ogólnie 90 % wszystkich chorób nowotworowych płuc.

Według badań prywatnej angielskiej firmy Cancer Research Funds, zajmującej się badaniem raka, na raka płuc zmarło do 75 roku życia 16% palaczy. Porównując, osoby niepalące stanowiły tylko około 0,4%. Według tych badań ryzyko powstania raka u osoby palącej jest 40-krotnie wyższe niż u osoby niepalącej. Jak pokazano na wykresie, ryzyko zachorowania na raka płuc można zredukować, jeśli dana osoba zrezygnuje z palenia w 50 roku życia. Ta grupa ludzi (tj. byłych palaczy) stanowi „tylko” 6 % chorych

Główne przyczyny zachorowania na raka płuc:

• palenie
• pył azbestowy (występuje np. przy okładzinach hamulcowych lub w izolacjach stosowanych w ochronie przeciwpożarowej)
• związki arsenu
• związki chromu (cement, ogniwo galwaniczne)
• nikel (biżuteria)
• wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (benzen w paliwach)
• substancje radioaktywne

itd.

Uwarunkowane genetycznie czynniki ryzyka

U osób, których rodzice cierpieli na raka płuc, ryzyko zachorowania na tą chorobę jest 2-3 krotnie wyższe.

Pierwsze symptomy

W zasadzie nie istnieje wiarygodny wyznacznik pierwszych objawów raka płuc. Kaszel, problemy z oddychaniem lub bóle w klatce piersiowej mogą, ale nie muszą się pojawić. Oprócz tego nie stanowią typowych objawów choroby nowotworowej. Mężczyźni w wieku powyżej 40 lat z nowo powstałymi problemami z oddychaniem i powracającym zapaleniem dróg oddechowych trwającym powyżej 3 tygodni powinni udać się na badanie do specjalisty. Niestety w większości przypadków choroba jest diagnozowana dopiero w zaawansowanym stadium na podstawie objawów takich jak utrata masy ciała, odkasływanie krwawej wydzieliny, problemy z oddychaniem lub gorączkami. W tym stadium leczenie nie jest już skuteczne.

Diagnostyka

Diagnostyka raka płuc we wczesnym stadium jest najczęściej przypadkowa, ponieważ choroba nie daje wtedy zewnętrznych objawów. Diagnozę stawia się na podstawie zdjęcia rentgenowskiego lub tomografii komputerowej płuc w związku z odpowiednimi objawami klinicznymi. W przypadku pozytywnego rozpoznania podejrzenie o chorobę nowotworową jest wyższe u wieloletnich lub byłych palaczy. Aby można było ustalić, czy mamy do czynienia z rakiem, należy poddać się następującym badaniom:

• Tomografia komputerowa klatki piersiowej, tj. badanie na podstawie zdjęcia tomograficznego. Bez jakiegokolwiek obciążenia pacjenta promieniowaniem rentgenowskim, ta technologia umożliwia uzyskanie obrazu wnętrza ciała, i to w nadzwyczaj wysokiej jakości. Metoda ta jest również ważna ze względu na umiejscowienie nowotworu, na jego podstawie można oszacować również rozprzestrzenianie się nowotworu.
• Tomografia komputerowa głowy. Przy problemach neurologicznych jak np. bóle głowy, częsta utrata równowagi, amnezja, zaburzenia widzenia lub objawy porażenia można ustalić ewentualnie przerzuty w mózgu.
• Sonografia brzucha jest ultradźwiękowym badaniem brzucha, którego celem jest ustalenie ewentualnych przerzutów do wątroby
• Scyntygrafia kości – nuklearno-medyczne badanie kości za pomocą substancji radioaktywnych. Stosuje się do ustalenia ewentualnych przerzutów do kości.

Aby mieć pewność co do zdiagnozowania raka, należy pobrać próbkę z zaatakowanej tkanki płuc przeznaczoną do badania histologicznego i cytologicznego pod mikroskopem. Próbka jest pobierana przez wprowadzenie bronchoskopu do oskrzeli, później następuje pobranie próbki.

Z perspektywy histologicznej i prognostycznej raka oskrzeli dzielimy na dwie grupy:

• Drobnokomórkowy rak oskrzeli stanowi 25-30% wszystkich nowotworowych chorób płuc a w wyniku szybkiego wzrostu, rozszerzania się oraz wczesnego powstawiania przerzutów prognoza wyzdrowienia nie jest zbyt pozytywna. W przypadku 80% pacjentów już podczas pierwszej diagnostyki można wykazać obecność przerzutów. Często są obecne w mózgu, powodując nudności, bóle głowy lub najróżniejsze zaburzenia, które mogą być takie same jak w przypadku paraliżu. Mogą także wystąpić zaburzenia widzenia, zaburzenia równowagi, paraliż itp.
• Rak niedrobnokomórkowy można podzielić również na:
  • rak tkanki nabłonkowej płaskiej jednowarstwowej, który stanowi 40-50% wszystkich chorób nowotworowych
  • gruczolakorak – 10-15% wszystkich chorób nowotworowych. Stanowi najczęstszą formę raka u osób niepalących
  • wielkokomórkowy rak oskrzeli, stosunkowo rzadki, tylko około 5-10 % wszystkich chorób nowotworowych

Z perspektywy mikroskopowo-histopatologicznej nowotwory możemy podzielić na:

• G1 – rak dobrze zróżnicowany
• G2 – rak średnio różnicowany
• G3 – rak słabo zróżnicowany
• G4 – rak niezróżnicowany

W przypadku G1 prognoza nie jest najgorsza, w przeciwieństwie do nowotworów płuc zaliczanych do G4. Małe nowotwory nieatakujące węzłów limfatycznych i niedające przerzutów mają stosunkowo dobrą prognozę.

Terapia

Terapia raka oskrzeli w pierwszej kolejności zależy od jego typu histopatologicznego i rozległości (progresji, stadium, w którym był zdiagnozowany). Kolejnym ważnym czynnikiem jest fakt, czy chodzi o drobnokomórkowy bądź niedrobnokomórkowy rak oskrzeli.

Terapia drobnokomórkowego nowotworu oskrzeli

Jeśli jest to możliwe, rak niedrobnokomórkowy powinien zostać usunięty operacyjnie. Operacja jest możliwa, jeśli nie wystąpią odległe przerzuty. Po operacji, jeśli wystąpią przerzuty do węzłów chłonnych, ewentualnie jeśli zostały zaatakowane sąsiednie struktury, pacjent powinien poddać się naświetlaniu. Pacjenci, u których doszło do przerzutów lub guz jest zbyt duży i tym samym nieoperowalny, są naświetlani i ewentualnie poddawani chemioterapii. Naświetlanie wykonuje się za pomocą akceleratora liniowego (50 und 60 Gy)

Terapia drobnokomórkowego raka oskrzeli

Pacjenci cierpiący na raka drobnokomórkowego z zasady nie poddają się operacji. Rak drobnokomórkowy jest szczególnie wrażliwy na chemioterapię i naświetlanie. Korzyścią chemioterapii jest jej zasięg obejmujący również odległe przerzuty, które występują u 80% zdiagnozowanych pacjentów. Naświetlanie może poprzedzać chemioterapię, np. przy problemach z oddychaniem, które wywołuje ciśnienie przerzutów na drogi oddechowe, naświetlanie może również występować po chemioterapii. Specjalne naświetlanie jest stosowane do zniszczenia przerzutów w mózgu, również jako profilaktyka, chociaż pozostałe wyniki nie wskazują na przerzuty w mózgu.

Prognoza

Można stwierdzić, że w przypadku raka prognozy nie są optymistyczne. Tylko 20 % wszystkich drobnokomórkowych chorób nowotworowych atakujących płuca może być operowanych. 5 lat po operacji żyje około 30-50 % operowanych. W przypadku nieoperowanych pacjentów, którzy poddali się naświetlaniu żyje po 5 latach tylko około 20-30%. W przypadku wystąpienia przerzutów i raków drobnokomórkowych prognoza ulega pogorszeniu. Średnia długość życia wynosi 4-12 miesięcy. Są wyjątki, dlatego nikt chorujący na tą chorobę nie powinien przedwcześnie rezygnować i musi stanąć z chorobą twarzą w twarz.