Nowotwory nerek

Nowotwory nerek należą do chorób onkologicznych nerek. Nerki są organem parzystym, ich kolor na powierzchni jest równomiernie czerwono-brązowy, są ułożone po bokach lędźwiowej części kręgosłupa. W widoku z przodu mają charakterystyczny fasolowaty kształt. Są zlokalizowane bliżej tylnej niż przedniej strony ciała. Przy nowotworach nerek komórki złośliwe rosną w niekontrolowany sposób i tworzą nowe masy nowotworowe.

Nerki filtrują krew i usuwają produkty odpadowe, molekuły zawierające azot i siarkę, nadmierną ilość soli i wodę. Przez naczynia włosowate nerek dziennie jest przefiltrowywane 180 litrów osocza krwi i w każdej minucie tworzy się 120 ml ultrafiltratu. Narządy te produkują również hormony, które kontrolują ciśnienie krwi, produkcję czerwonych krwinek oraz pełnią inne funkcje. Każda nerka pracuje niezależnie od drugiej. Dzięki dializie, a więc mechanicznemu procesowi filtrowania produktów metabolizmu poza ciałem pacjenta, można również żyć bez nerek.

Nowotwory nerek obejmują kilka typów:

• Rak z komórek jasnych stanowi około 85% przypadków nowotworów nerek. Ten typ powstaje z nabłonka kłębuszków nerkowych i kanalików parenchymy nerek.
• Rak z komórek nabłonka przejściowego powstaje z nabłonka przejściowego miedniczek nerkowych, gdzie przecieka wytworzony wcześniej mocz, jeśli dostanie się do pęcherza moczowego. Ten typ nowotworów jest podobny do raka pęcherza moczowego i dlatego jest leczony w ten sam sposób.
• Guz Wilmsa występuje głównie u dzieci. Jego sposób leczenia jest inny niż leczenie raka nerek osób dorosłych. Dalszej informacje znajdują się w sekcji Nowotwory u dzieci: guz Wilmsa.
• Rak papilarny nerek występuje u 10% do 15% pacjentów. Genetycznie różni się od typu jasnokomórkowego, inaczej przebiega również jego leczenie.

Ustalanie dokładnego typu komórek nowotworowych pomoże lekarzom zaplanować strategię leczenia. W przypadku nowotworów nerek brane są pod uwagę różne typy komórek, z których najważniejsze są zwłaszcza dwa:

• Jasny typ komórek jest najczęstszy, występuje w 85% przypadków raka nerek
• Sarkomatoidalny typ komórek jest rzadszy, występuje przy nowotworach sarkomowych, które wyrastają z tłuszczu lub torebki nerki.

Zabieg chirurgiczny, przy pomocy którego można usunąć nowotwór na nerce lub całe nerki daje realną szansę na wyleczenie nowotworu, jeśli nie rozszerzył się na dalsze obszary. Jeśli choroba nowotworowa jest w stadium, które przekroczyło granice nerek i pojawiły się przerzuty, jej leczenie jest utrudnione. Ponieważ u około jednego procenta wszystkich przypadków raka nerek niekiedy nowotwór spontanicznie (sam z siebie) zmniejszy się czy nawet zniknie, specjaliści w tej dziedzinie koncentrowali się na wsparciu systemu immunologicznego jako skutecznego narzędzia leczenia zaawansowanego raka nerek, który prawdopodobnie odgrywa ważną rolę przy zwalczaniu rozwoju nowotworu.

Statystyka

Rak nerek u mężczyzn jest siódmą najczęstszą chorobą nowotworową i dziesiątą najczęstszą przyczyną śmierci na raka. Procent pięcioletniego przeżycia u ludzi z rakiem nerek wynosi około 63%.

Dane statystyczne dotyczące raka należy interpretować nadzwyczaj ostrożnie. Nie można dokładnie określić jak długo pacjent będzie żyć z rakiem oraz niemożliwe jest zapoznanie go ze średnią przeżywalnością osób z taką samą chorobą i studium przypadków bez poinformowania go o tym, że dane te są tylko średnią statystyczną uzyskaną na podstawie obserwacji dużej liczby pacjentów i w jego przypadku mogą się znacznie różnić od rzeczywistej przeżywalności. Ponieważ statystki przeżywalności oceniane są w pięcioletnich interwałach (czasem również w rocznych), nie muszą obejmować najnowszych sukcesów osiągniętych w leczeniu czy diagnostyce tego typu raka.

Czynniki ryzyka i profilaktyka

Przyczyna powstawania raka nerek nie jest znana, ale zidentyfikowano kilka czynników ryzyka, które mogą brać udział w złośliwej przemianie komórek. Na niektóre z nich, jak np. wiek lub płeć nie można wpłynąć, na inne można.

W przypadku nowotworów nerek nie ma wystarczającej ilości informacji, aby można było z pewnością powiedzieć jak uniknąć ich powstania. Istnieją określone możliwości, które mogą zmniejszyć ryzyko powstania guza, jak np.: zaprzestanie palenia, regulacja wysokiego ciśnienia krwi, utrzymywanie pod kontrolą masy ciała, jedzenie dużej ilości owoców i warzyw oraz ograniczenie spożywania tłuszczów.

Czynniki ryzyka dla powstawania raka nerek są następujące:
Palenie. Palenie podwaja ryzyko powstania raka nerek. Wydaje się, że palenie przyczynia się do 30% przypadków raka nerek u mężczyzn i około 25% u kobiet.
Płeć i rasa. Rak nerek występuje od 2 do 3 razy częściej u mężczyzn niż u kobiet. Występowanie raka nerek jest najwyższe wśród ludności o czarnym kolorze skóry.
Wiek. Rak nerek jest zazwyczaj chorbą osób dorosłych i najczęściej bywa diagnozowany u osób pomiędzy 50-tym a 70-tym rokiem życia.
Sposób odżywiania się i masa ciała. Badania potwierdzają związek pomiędzy rakiem nerek a otyłością spowodowaną spożywaniem potraw o wysokiej zawartości tłuszczu.
Nadciśnienie (wysokie ciśnienie krwi). Związek pomiędzy wysokim ciśnieniem krwi a rakiem nerek został potwierdzony w niektórych pracach badawczych.
Nadmierne spożywanie niektórych leków. Leki przeciwbólowe, zawierające fenacetynę, dziś nie są stosowane, ponieważ wykazano związek ich stosowania z występowaniem raka nerek. Nadmerne spożywanie innych leków z grupy diuretyków (leki moczopędne) oraz analgetyków (leki przeciwbólowe), może mieć związek z wystąpieniem raka nerek.
Narażenie na działanie azbestu i kadmu. Niektóre badania wykazały związek pomiędzy wystawieniem na działanie azbestu a rakiem nerek. Oddziaływanie pierwiastka kadmu podczas pracy z produktami takimi jak baterie, farby, materiały spawalnicze, również może zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworu, które dodatkowo wzrasta, jeśli na oddziaływanie kadmu narażony jest palacz.
Długotrwała dializa. U pacjentów, którzy są długotrwało zdani na dializę, na nerkach mogą pojawić się cysty. Cysty te są jednak zazwyczaj wystarczająco wcześnie zdiagnozowane i mogą być usunięte zanim ulegną zezłośliwieniu.
Ryzyko genetyczne i ryzyko dziedziczenia. W przypadku raka nerek ryzyko dziedziczenia zostało potwierdzone, ale odkryto tylko kilka mało specyficznych genów, które zwiększają to ryzyko. Jeden z tych genów odpowiada za dziedziczną chorobę genetyczną, nazywaną zespołem von Hippla-Lindaua. Rak nerek z jasnych komórek pojawia się u 50% pacjentów z tym zespołem.
Niedawno odkryto dwa kolejne zespoły genetyczne, które wiążą się z rakiem nerek: zespół Birt-Hogg-Dube i zespół dzidzicznej leiomyomatozy.
Obecność innych chorób. U pacjentów ze stwardnieniem guzowatym, kompleksową chorobą genetyczną istnieje podwyższone ryzyko wystąpienia nowotworów nerek, podobnie jak u ludzi z zespołem von Hippela-Lindaua (patrz wyżej: ryzyko genetyczne).

Symptomy

Wiele przypadków nowotworów nerek odkrywa się przypadkiem, kiedy pacjent udaje się na badanie rentgenem lub USG z innych przyczyn. We wczesnych stadiach rak nerek nie wywołuje żadnych bólów. Wiele objawów, które mogą zwrócić uwagę na nowotwór złośliwy jak np. obecność krwi w moczu, może być wywołanych przez inne przyczyny (zapalenia, cysty). Symptomy nowotworu zazwyczaj pojawią się dopiero kiedy guz jest dość duży i zaczyna przerastać bliskie organy.

Symptomy nowotworów nerek są następujące:

• krew w moczu
• ból lub uczucie ciśnienia w boku lub na plecach
• obrzęk lub guzy na boku lub plecach
• opuchnięte kostki i nogi
• wysokie ciśnienie krwi lub anemia (niedokrwistość, obniżona ilość czerwonych krwinek)
• zmęczenie
• brak apetytu
• utrata masy
• powtarzające się gorączki, których przyczyna nie wynika z zapalenia

Diagnostyka

Nie istnieją żadne proste testy, które odkryłyby wczesne stadium nowotworu nerek. Lekarze mogą zaproponować, aby ludzie o wysokim ryzyku wystąpienia tej choroby poddawali się częstszym badaniom kontrolnym moczu na obecność krwi lub badanom USG nerek.

Badanie lekarskie. Przy diagnostyce nowotworu nerek lekarz musi zbadać pacjenta i obmacać jego jamę brzuszną oraz inne obszary pod kątem podejrzanych, powiększonych miejsc w ciele.

Testy krwi. Wykonuje się kilka testów laboratoryjnych włącznie z morfologią, gdzie bada się ilość czerwonych krwinek i mocz na obecność krwi, bakterii lub komórek nowotworowych.

Badania obrazujące:

Pielografia Do krwiobiegu przez żyłę podaje się płynny środek kontrastujący, który jest wydzielany przez nerki i uwidoczni na zdjęciu rentgenowskim obie nerki, miedniczki nerkowe, moczowody, pęcherz moczowy oraz ewentualnie cewkę moczową. Zdjęcie może pokazać zmiany wielkości nerek i defigurację kielichów nerkowych i miedniczek w przypadku obecności guza.

Arteriografia. Środek kontrastujący jest wstrzykiwany do dużej tętnicy, która zaopatruje nerki w krew tętniczną. Badanie dobrze zobrazuje atypowe arterie, które odżywiają większy nowotwór.

Ultrasonografia. Dzięki USG może zostać zobrazowana obecność nowotworu przy pomocy fal ultradźwiękowych, które są wysyłane, a ich odbicie ponownie odbierane przez sondę sonograficzną. Przy badaniu USG można niekiedy wykazać obecność nowotworu nerki również w przypadku, kiedy pacjent został skierowany na badania ze względu na inną diagnozę urologiczną.

Tomografia komputerowa (CT) i rezonans magnetyczny (MRI).Tomografia komputerowa (CT) przerabia promienie rentgena z różnych kątów i tworzy za pomocą komputera przekrojowy obraz wnętrza ciała. Niekiedy dla bardziej szczegółowego przedstawienia podaje się dożylnie również środek kontrastujący. Zobrazowanie rezonansem magnetycznym (MRI) nie wykorzystuje do wytworzenia obrazu promieni rentgena, ale indukowane pole magnetyczne. Zasada przygotowania obrazu przekrojowego wnętrza ciała jest podobna jak w przypadku badania CT.

Rentgen klatki piersiowej i kości (RTG). Badania te pomagają odkryć ogniska przerzutów w płucach i kościach.

Pozytonowa emisyjna tomografia komputerowa (PET). Badanie PET służy jako nowy sposób diagnostyki choroby nowotworowej w niejednoznacznych przypadkach. Badanie to wykorzystuje niską dawkę radiacyjną oznaczonego izotopem cukru (glukozy) do określenia metabolicznej aktywności komórek. Umożliwia rozróżnienie między nowotworami złośliwymi a łagodnymi. Chociaż ta metoda jest całkiem nowa, lekarze mogą ją zalecać w określonych sytuacjach. Pozytonowa emisyjna tomografia komputerowa może być zalecana jako dodatkowe badanie do CT i MRI.

Biopsja Przy biopsji lekarz pobiera próbkę tkanki w celu badania histopatologicznego. Próbka bioptyczna jest wysyłana do laboratorium, gdzie doświadczony patolog kontroluje obecność komórek nowotworowych w badanej tkance. Jeśli biopsja jest pozytywna, może potwierdzić chorobę nowotworową. Jeśli biopsja jest ujemna, należy wykonać dalsze badania. Biopsja nie jest konieczna, jeśli guz zostanie jednoznacznie potwierdzony przez badanie tomografią komputerową.

W rzadkich przypadkach raka miedniczki nerkowej może zostać przeprowadzone specjalne badanie – cystoskopia i nefroureteroskopia. Przy tych badaniach pacjentowi będącemu pod wpływem leków uspokajających przez cewkę moczową do pęcherza moczowego i potem przez ujście moczowodu aż do miedniczki moczowej zostanie wprowadzona sonda endoskopowa ze źródłem światła i optyką. To urządzenie może pobrać próbki komórek z podejrzanych miejsc, a w niektórych przypadkach również usunąć małe nowotwory.

Stadia

Dalszym krokiem po stwierdzeniu obecności nowotworu jest określenie jego stopnia zaawansowania i czy nie rozszerzył się na inne części ciała w formie przerzutów. Ten proces nazywa się ustanowieniem stadium.

Lekarze często używają do określenia stadia nowotworów nerek system klasyfikacji TNM.

System ten przy ocenie stadium choroby nowotworowej uwzględnia trzy kryteria: guz właściwy, węzły chłonne w jego okolicy i obecność przerzutów. Połączenie końcowych rozpoznań określa stadium raka u konkretnego pacjenta.

Poznanie stadium pomaga lekarzom zaplanować optymalną strategię leczenia i ustanowić prognozę dla pacjenta. Stadium raka nerek zależy od wielkości pierwotnego nowotworu, jego rozrastania do przyległych tkanek oraz od poznania, na ile intensywnie wrasta do systemu naczyniowego nerki.

Kategoryzacja stadiów choroby nowotworowej nerek według systemu TNM

TNM jest skrótem od: tumor /guz/ – T, węzeł (po łacinie nodus) – N i metastases (przerzuty) – M. Przy określaniu stadium nowotworu lekarze uwzględniają te trzy czynniki:

• Jak duży jest średni guz (nowotwór) ? (T – tumor)
• Czy guz rozszerzył się na węzły chłonne? (N – nodus)
• Czy wystąpiły przerzuty do innych części ciała? (M – metastases)

T – guz

T – guz
Przy pomocy systemu TNM symbol „T” w połączeniu z inną literą lub liczbą (0 – 4 ) jest stosowany do opisu zakresu i lokalizacji nowotworu pierwotnego. Niektóre stadia są podzielone na mniejsze grupy, które mogą udzielać bardziej szczegółowych danych. Pomaga to lekarzom w zaproponowaniu lepszego planu leczenia dla konkretnego pacjenta. Jeśli guzów jest więcej, do kategorii „T” dodaje się literę „m” (multiple, wielokrotny).
TX: Nie ma możliwości oceny guza pierwotnego.
T0: nie stwierdza się istnienia guza pierwotnego w nerce, bez oznak guza pierwotnego.
T1: guz o średnicy 7 cm lub mniejszej w największym wymiarze, ograniczony do nerki.
T1a: guz o maksymalnej średnicy 4 cm w największym wymiarze, ograniczony do nerki.
T1b: guz o średnicy 4 – 7 cm w największym wymiarze, ograniczony do nerki.
T2: guz o średnicy powyżej 7 cm w największym wymiarze, ograniczony do nerki.
T3: guz naciekający główne naczynia nerkowe lub nadnercze (gruczoł na górnym biegunie każdej nerki, który produkuje różne hormony i adrenalinę regulujące puls, ciśnienie krwi oraz inne funkcje ciała) lub tkanki okołonerkowe (zwarta tkanka tłuszczowa w okolicy każdej nerki). Guz nie przekracza powięzi nerkowej (błoniasta osłonka każdej nerki).
T3a: guz naciekający nadnercze lub okoliczne tkanki, ale nie nacieka powięzi nerkowej
T3b: guz naciekający żyłę nerkową (żyły) lub żyłę główną górną (żyła, która prowadzi krew do serca) pod przeponą.
T3c: guz naciekający żyłę główną nad przeponą.
T4: guz naciekający za powięź nerkową.

N – regionalne węzły chłonne
„N” w skrócie TNM oznacza węzeł. Węzły limfatyczne są drobnymi węzłami w kształcie fasoli umieszczonymi w całym ciele, które w normalnych okolicznościach pomagają w walce z infekcjami i rozszerzaniem się nowotworu jako część systemu immunologicznego ludzkiego ciała. W pobliżu nerek znajdują się regionalne węzły chłonne (we wnęce watroby, brzuszne paraaortalne i przynaczyniowe), a w pozostałych częściach ciała w stosunku do nerki znajdują się oddalone węzły chłonne.
NX: nie można oceniać regionalnych węzłów chłonnych.
N0: bez przerzutów w regionalnych węzłach chłonnych.
N1: przerzuty w jednym regionalnym węźle chłonnym.
N2: przerzuty w więcej niż jednym regionalnym węźle chłonnym.

M – Odległe przerzuty
„M” w skrócie TNM wskazuje, czy guz zajął również inne części ciała. Przy nowotworze nerek częstymi miejscami występowania przerzutów są kości, wątroba, mózg i odległe węzły chłonne.
MX: nie można ocenić obecności odległych przerzutów.
M0: nie ma przerzutów odległych.
M1: istnieją przerzuty odległe.

Kategoryzacja na stadia I, II, III i IV
Jeśli dane dotyczące stanu pacjenta zostały zebrane według kategoryzacji TNM, lekarze poprzez połączenie tych danych określą stadium zaawansowania choroby. Na podstawie tej klasyfikacji lekarze dokładnie określą zaawansowanie raka nerki według numeru stadium: I, II, III i IV.
Stadium I: Guz ograniczony do nerki o średnicy mniejszej niż 7 cm w największym wymiarze. Nie ma przerzutów do węzłów chłonnych ani do odległych części ciała (T1, N0, M0).
Stadium II: Guz ograniczony do nerki większy niż 7 cm. Nie ma przerzutów do węzłów chłonnych ani odległych części ciała (T2, N0, M0).
Stadium III: Obejmuje następujące możliwości:

• Guz zajął jeden regionalny węzeł chłonny, ale nie odległe węzły chłonne lub inne organy (T1, T2, T3, N1, M0).
• Guz zajmuje tkankę tłuszczową w okolicy nerki i/lub żyłę nerkową, ale nie atakuje węzłów chłonnych ani innych organów (T3, N0, M0).

Stadium IV: Którakolwiek z następujących możliwości:

• Guz rozprzestrzenił się bezpośrednio przez tkankę tłuszczową i powięź (błona otaczająca nerkę), możliwe, że zajął również jeden regionalny węzeł chłonny, ale nie zaatakował innych części ciała (T4, N0, N1, M0).
• Guz zajął więcej niż jeden regionalny węzeł chłonny w pobliżu nerki, ale nie inne części ciała (którekolwiek T, N2, M0).
• Guz zajął któryś z oddalonych organów jak płuca, kości lub mózg (którekolwiek T, którekolwiek N, M1).

Nawracający się nowotwór

Nawracający nowotwór nerek oznacza, że choroba nowotworowa po zakończonym leczeniu ponownie wróciła. Nowy guz może pojawić się w drugiej nerce lub w innej części ciała.

Leczenie

Za wybór odpowiedniego leczenia odpowiada zespół specjalistów, w którym mogą znajdować się: urolog, onkolog kliniczny, histo-patolog, radiodiagnostyk, onkolog radiacyjny oraz inni specjaliści. Określenie strategii leczenia zależy od podtypu komórek rakowych (histologii) i stopnia zaawansowania nowotworu (stadium).

Jeśli rak jest zlokalizowany i nie rozprzestrzenia się poza nerkę, na pełne wyleczenie daje znaczną szansę zabieg chirurgiczny, podczas którego zostanie usunięty cały nowotwór lub cała nerka, a w miarę możliwości również okoliczne tkanki oraz regionalne węzły chłonne.

Jeśli nowotwór jest zaawansowany i rozrasta się do okolicznych organów lub występują przerzuty może pomóc leczenie radiacyjne (przy regionalnych przerzutach) lub tzw. leczenie systemowe (przy odległych przerzutach), do których zaliczamy immunoterapię i chemioterapię. Dotychczas najlepsze wyniki w przypadku nowotworu nerek z przerzutami dała immunoterapia, która pomaga systemowi odpornościowemu ciała pacjenta w zwalczaniu choroby nowotworowej.

Leczenie chirurgiczne
Leczenie chirurgiczne, podczas którego usuwa się całego guza i okoliczne tkanki jest nazywane nefrektomią radykalną. W przypadku nefrektomii radykalnej usuwa się całą zaatakowaną nerkę. Jeśli nowotwór zaatakował również okoliczną tkankę i regionalne węzły limfatyczne, przystępuje się do nefrektomii radykalnej z dysekcją (usunięciem) węzłów limfatycznych. Jeśli nowotwór zaatakował nadnercza, takie nadnercze może zostać usunięte przy pomocy adrenalektomii. Jeśli rak zajmuje okoliczne naczynia, chirurdzy mogą usunąć części tych naczyń podczas operacji. Nefrektomia oszczędzająca to zabieg chirurgiczny, który wprawdzie usunie całego guza, ale pozostawia się możliwie jak największą zdrową część zaatakowanej nerki.

Podczas zbiegu laparoskopowego chirurg wykonuje tylko kilka małych nacięć skóry, w odróżnieniu od 25 cm cięcia brzucha przy klasycznej operacji z otwarciem powłok brzusznych (laparotomia). Podczas laparoskopii chirurg stosuje specjalne urządzenie teleskopowe ze źródłem światła i optyką do usunięcia całej nerki lub wykroi z nerki jedynie całego guza, jeśli jest mniejszych rozmiarów. Zabieg laparoskopowy trwa dłużej niż laparotomia, ale jest mniej bolesny, pacjent dochodzi do siebie szybciej. Po tym zabiegu pacjent przebywa w szpitalu krótszy czas, istnieje również mniejsze ryzyko komplikacji i szybciej dochodzi do normalnego stanu.

Radioterapia
Radioterapia (naświetlanie) wykorzystuje wysokoenergetyczne promienie rentgena do zniszczenia komórek nowotworowych, jako samodzielna metoda leczenia raka nerek, nie jest uważana za efektywną. Tylko w bardzo rzadkich przypadkach stosuje się ją jako możliwość terapii przy raku nerki, ponieważ stopień uszkodzenia zdrowej tkanki przez naświetlanie jest bardzo duży. Oprócz tego ten typ nowotworu nie jest szczególnie wrażliwy na leczenie przy pomocy naświetlania. Ten typ terapii jest stosowany tylko w przypadku, kiedy nie można z różnych przyczyn przeprowadzić u pacjenta zabiegu chirurgicznego. Najczęściej radioterapia jest wykorzystywana w przypadkach, kiedy guz zajął w postaci przerzutów kości lub mózg, kiedy może złagodzić niektóre objawy choroby jak ból kości lub obrzęk mózgu.

Do najnowszych, zaawansowanych procesów leczniczych w radioterapii należy radiochirurgia stereotaktyczna, której celem jest optymalizowanie dawki promieniowania tylko do dokładnie wyznaczonego obszaru nowotworu bez uszkodzenia okolicznych zdrowych tkanek.

Zewnętrzne promieniowanie (radioterapia zewnętrzna) może wywołać na skórze w miejscach pola promieniowania reakcję podobną do spalenia na słońcu. Do pozostałych skutków ubocznych mogą należeć: problemy żołądkowe, wymioty, biegunka i zwiększone zmęczenie. Wewnętrzne promieniowanie (wewnętrzna radioterapia, brachyterapia) może wywołać krwawienie, infekcję i ewentualne obrażenia okolicznej tkanki.

Chemioterapia 
Chemoterapia wykorzystuje działanie specjalnych leków (cytostatyki), które niszczą złośliwe komórki nowotworowe. Jest skuteczna w przypadku dużej ilości chorób nowotworowych, ale większość przypadków raka nerek jest oporna na wszystkie leki chemioterapeutyczne. Dlatego leczenie cytostatyczne w przypadku raka nerki nie skutkuje i nie prowadzi do zadowalających wyników. Specjaliści kontynuują badania i poszukiwanie nowych, bardziej skutecznych leków oraz nowych cytostatycznych połączeń.

Immunoterapia
W odróżnieniu od większości innych typów chorób nowotworowych, zaawansowany rak nerek reaguje na chemoterapię bardzo słabo, ale za to zaskakująco dobrze na tzw. immunoterapię, co stawia ją w pozycji terapii pierwszego rzutu. Udowodniono, że rak nerek jest jednym z niewielu nowotworów, z którym ludzkie ciało może walczyć za pośrednictwem systemu immunologicznego. Immunoterapia (zwana też terapią biologiczną) jest zorientowana na takie działanie, które stymuluje własny system immunologiczny pacjenta. Stosuje substancje wytworzone przez ciało organiczne lub sztucznie w laboratorium, aby wspierały, ukierunkowały lub odnawiały funkcje obronne odporności.

Immunoterapia jest obecnie najskuteczniejszym rodzajem terapii w przypadku raka nerek z przerzutami. W leczeniu stosuje się preparaty, które wspierają odporność komórkową i humoralną.

Podawane wysokie dawki tych preparatów mogą wywołać silne działania niepożądane, jak np. zbyt niskie ciśnienie krwi, stagnacja wydzieliny w płucach , uszkodzenie nerek, ataki serca, krwawienie, dreszcze i gorączka z dreszczami. Dlatego niektórzy pacjenci podczas tego leczenia muszą pozostać w szpitalu w celu obserwacji stanu zdrowia nawet przez dłuższy czas. Jeśli skutki uboczne są zbyt silne, u pacjentów, którzy nie tolerują wysokich dawek, przystępuje się do leczenia niższymi dawkami.

Leczenie immunoterapią i chemioterapią czasami bywa stosowane jednocześnie.

Dalsze obserwacje
Po zakończeniu terapii choroby nowotworowej należy regularnie kontrolować parametry krwi związane z funkcjonowaniem nerek, wykonywać rentgen klatki piersiowej, CT jamy brzusznej i klatki piesiowej, a także niektóre inne badania obrazujące, które mogą wykazać nawroty choroby, powstawanie odległych przerzutów lub nowego nowotworu w miejscu pierwotnego po operacji. Kontrole powinny być przeprowadzane co trzy miesiące w czasie pierwszego roku, co cztery miesiące podczas drugiego do piątego roku, a następnie raz do roku.

Rak uogólniony nerek
W najbardziej zaawansowanym stadium (IV) komórki nowotworowe oddzielają się od pierwotnego guza oraz wędrują przez system limfatyczny i krwiobieg do innych, odległych części ciała, gdzie zaczynają rosnąć i tworzyć ogniska metastatyczne (przerzuty). Najczęstszym miejscem występowania przerzutów są płuca, ale nowotwór może zająć również przeciwległą nerkę, kości, wątrobę, mózg, skórę i inne miejsca.

Obecne badania

Ponieważ rak nerek nie reaguje dobrze na tradycyjną chemioterapię, przy jego leczeniu kładzie się nacisk na wypróbowywanie nowych i oryginalnych leków, immunoterapii i innych biologicznych metod leczenia.

Szczepionki przeciwnowotworowe są terapią doświadczalną, która pomaga własnemu systemowi odpornościowemu pacjenta w walce z chorobą nowotworową. Lekarze testują działanie szeregu różnych rodzajów szczepionek u ludzi z rakiem uogólnionym nerek w celu ochrony przed rozwojem choroby nowotworowej, aby chociaż ustabilizować stan pacjenta. Niektóre szczepionki są produkowane z własnych tkanek nowotworu pacjenta i są podawane po zabiegu chirurgicznym, inne są produkowane z białek, które znajdują się na powierzchni komórek nowotworowych lub komórek dendrytycznych infiltrujących guza.

Przeszczep alogeniczny komórek macierzystych lub „mini przeszczep” to inny przykład immunoterapii. Pacjenci najpierw są poddawani chemoterapii, która osłabia ich system immunologiczny, a następnie ich komórki macierzyste od identycznego dawcy HLA (zazwyczaj rodzeństwo) są przeszczepiane choremu. Dalsze silnie działające leki są następnie podawane w celu osłabienia istniejącego systemu immunologicznego pacjenta, dopóki komórki macierzyste dawcy nie ulokują się i nie stworzą nowego systemu immunologicznego (przyjęcie przeszczepu). Nowe komórki z systemu immunologicznego dawcy walczą przeciw utrzymującym się komórkom nowotworowym pacjenta, a ta reakcja nazywa się „reakcją przeszczepu przeciwko nowotworowi”. Nowy system immunologiczny może również oddziaływać na zdrowe tkanki pacjenta i spowodować chorobę „przeszczep przeciwko gospodarzowi”. Taki stan może być kontrolowany przy pomocy specjalnych leków – immunosupresantów, które hamują silne reakcje immunologiczne.

Inhibitory tworzenia naczyń krwionośnych i inne preparaty ukierunkowanego leczenia chronią przed tworzeniem się naczyń nowotworowych, których guz potrzebuje w celu doprowadzenia tlenu i składników odżywczych, aby mógł rozwijać się i rozszerzać. Dalszą możliwością jest użycie monoklonalnych przeciwciał przeciw receptorom, które znajdują się na komórkach raka nerki