Rak prostaty

Objawy

Początkowe stadium zazwyczaj nie wywołuje poważniejszych dolegliwości. Wraz z rozwojem choroby pojawiają się następujące problemy:

• Problematyczny początkowy etap oddawania moczu, niezdolność do całkowitego wypróżnienia
• Częste oddawanie moczu, zazwyczaj w nocy
• Ból i palenie podczas oddawania moczu
• Chroniczny ból dolnej części pleców, miednicy i górnej części ud
• Niekiedy obecność krwi w moczu

GRUPY RYZYKA

Rak prostaty jest uważany za czwartą najczęstszą złośliwą chorobę nowotworową u mężczyzn. Najczęściej pojawia się po 50 roku życia, stanowi wtedy 15 procent wszystkich nowotworów złośliwych.

Przyczyna wywołująca go nie jest znana , ale zakłada się wpływ dziedziczenia, zmian hormonalnych, infekcji, diety i środowiska.

PRZEBIEG

Rozróżniamy dwa rodzaje złośliwego nowotworu prostaty. Pierwszy nowotwór rośnie powoli i zazwyczaj nie rozszerza się poza obszar gruczołów. Niekiedy jednak dochodzi do jego zmiany i bardziej agresywnego wzrostu.

Drugi typ jest bardziej niebezpieczny i w większości przypadków podczas stawiania diagnozy przez lekarza wychodzi już poza obszar prostaty. We wczesnym okresie nie musi wywoływać szczególnych dolegliwości, ale niekiedy powoduje takie problemy jak te występujące przy powiększeniu prostaty, co oznacza, że wzrasta częstość oddawania moczu, pojawia się pieczenie podczas wykonywania tej czynności, obserwuje się również niezdolność do pełnego wypróżnienia pęcherza i chory oddaje mocz słabym, powolnym strumieniem. Podczas badania powiększonej prostaty wykrywa się obecność twardych węzłów i pojawi się podwyższony poziom specyficznego antygenu prostaty (PSA) we krwi.

Jeśli nowotwór rozprzestrzeni się dalej od gruczołu skokowego, pojawiają się chroniczne, tępe bóle pleców, chudnięcie, zmęczenie i trudna do wyjaśnienia niedokrwistość. Rak prostaty rozszerza się do okolicznych węzłów chłonnych, do sąsiednich organów, zwłaszcza pęcherza moczowego, nasieniowodów, pęcherzyków nasiennych, ale także do miednicy, kręgosłupa, kości udowych i żeber.

JAK POSTĘPOWAĆ

Wczesne postawienie diagnozy jest połową sukcesu, po 40 roku życia mężczyźni powinni regularnie poddawać się badaniu, podczas którego lekarz, przy pomocy palpacji, przez odbyt zbada kształt i powierzchnię prostaty. Po 50 roku życia, a czasem również wcześniej (jeśli w rodzinie występował rak prostaty), do trybu badań profilaktycznych włącza się badanie PSA.

Leczenie raka prostaty zależy od wieku, typu i zakresu choroby. Niektórym mężczyznom z powoli zwiększającym się nieagresywnym typem nowotworu, zamiast inwazyjnego zabiegu zaleca się uważne i regularne badanie. Jednak pacjenci i ich otoczenie często nie wierzą w skuteczność tych działań.

Częścią leczenia jest również stosowanie analgetyków. Morfina i inne silne opioidy są stosowane do złagodzenia bólów po operacji lub przy przerzutach do kręgosłupa i pozostałych kości. Leczenie bólów należy konsultować z lekarzem przeprowadzającym badania lub specjalistą z ośrodka specjalizującego się w leczeniu bólów.

LECZENIE

Badania

W przypadku podejrzenia raka prostaty, które może pojawić się przy badaniu przez odbyt lub w wyniku podniesienia poziomu PSA, przeprowadza się następujące badania:

• Transrektalne badanie ultrasonograficzne – do odbytu wprowadza się sondę ultradźwiękową
• Techniki obrazowe – jak tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny mogą wykryć również drobne nowotwory
• Biopsia – pobranie próbki tkanki z podejrzanego ogniska przy pomocy wydrążonej igły. Po potwierdzeniu rozpoznania przy pomocy tomografii komputerowej bada się, czy nie doszło do rozszerzenia na okoliczne organy, a za pośrednictwem scyntygrafii bada się, czy choroba nie rozprzestrzeniła się na kości.

Operacja

Jeśli zostanie potwierdzona obecność złośliwego ogniska, które nie przekracza brzegów gruczołu krokowego, u mężczyzn do 65 roku życia przeprowadza się prostatektomię, czyli usunięcie całej prostaty. Metoda ta może wyleczyć 90% wszystkich przypadków. Operacja przy całkowitej anestezji trwa 4-5 godzin, przewiduje się 5-7 dniowy pobyt w szpitalu. Przy poważniejszym krwawieniu przeprowadza się transfuzję krwi. Przy autotransfuzji na kilka tygodni przed operacją pobiera się krew pacjenta, która zostanie mu oddana podczas zabiegu operacyjnego lub po nim.

Kilka dni po operacji podaje się morfinę i inne opioidy. Po ich użyciu przechodzi się na słabsze preparaty, np. kodeina i paracetamol. Nieraz pacjenci odchodzą z założonym cewnikiem moczowym, ale zazwyczaj funkcja pęcherza moczowego zostaje przywrócona w ciągu jednego tygodnia.

Naświetlanie

Naświetlanie najczęściej jest związane z zabiegiem operacyjnym lub wykonuje się je jako samodzielny zabieg leczniczy, w zależności od stanu nowotworu i pacjenta, zwłaszcza u mężczyzn, którzy nie mogą poddać się prostatektomii. Naświetlanie nie rozróżnia nowotworu od zdrowej tkanki, dlatego może uszkodzić okoliczne organy oraz nerwy i wywołać inkontynencję i impotencję.

Leki i hormony

Leki i hormony są podawane u pacjentów starszych i słabych, którzy nie mogą poddać się operacji i naświetlaniu. Duży procent chorych pozytywnie reaguje na męski hormon płciowy testosteron. Kiedy indziej stosuje się żeńskie hormony płciowe, np. estrogen. Ale ich użycie niesie ze sobą wiele skutków ubocznych, jak obniżenie potencji, powiększenie sutków czy zatrzymywanie płynów w ciele. Z drugiej strony mogą spowolnić wzrost nowotworów, co prowadzi do wydłużenia życia.

Operacyjne usunięcie jąder zatrzyma produkcję testosteronu. Chemoterapeutyki blokują rozmnażanie komórek nowotworowych. Leczenie jest dobierane według typu raka i stadium rozwoju w organizmie.

PROFILAKTYKA

Powstanie raka jest związane ze spożywaniem jedzenia o wysokiej zawartości tłuszczu, a także alkoholu, ale wyniki te nie zostały do tej pory potwierdzone.

Rozsądne spożywanie alkoholu, ograniczenie tłuszczy zwierzęcych i utrzymywanie optymalnej masy ciała w każdym przypadku przyczyniają się do zachowania ogólnego, dobrego stanu zdrowia, a tym samym również do profilaktyki raka prostaty.